آیا بیماران کلیوی میتوانند کلسیم مصرف کنند؟
کلسیم یکی از مواد معدنی ضروری برای بدن است که از آن در ساختار استخوانها و دندانها استفاده میشود. در حالت طبیعی ویتامین D و هورمون پاراتیروئید (PTH) به تنظیم میزان جذب و دفع کلسیم توسط کلیهها کمک میکنند. کلیههای سالم ویتامین D را به یک هورمون فعال (کلسیتریول) تبدیل کرده که در افزایش جذب کلسیم از رودهها به خون نقش دارد. اما آیا مصرف کلسیم در بیماران کلیوی نیز مجاز است؟
مشکلات مصرف قرص کلسیم برای بیماران کلیوی
در شرایطی که وجود کلسیم در رژیم روزانهی یک فرد سالم ضروری است، اما مصرف کلسیم در بیماران کلیوی با محدودیتهایی همراه است. بیماریهای کلیوی باعث عدم تعادل در متابولیسم کلسیم شده و خطر ابتلا به نوعی بیماری استخوانی به نام استئودیستروفی کلیه را افزایش میدهند. این عدم تعادل میتواند باعث رسوب کلسیم در رگهای خونی و زمینهساز بیماریهای قلبی و عروقی شود.
به جز این مصرف کلسیم در بیماران و افرادی که کلیههای سنگ ساز دارند، میتواند خطر تولید سنگ را افزایش دهد. به طور کلی سنگهای کلیه انواع مختلفی دارند، اما یکی از شایعترین آنها، سنگ کلسیم اگزالات است. کلیه معمولاً کلسیم اضافی که بدن به آن نیاز ندارد را دفع میکند. اما در افراد دارای کلیههای سنگ ساز، کلسیم بیشتر از حد طبیعی در بدن باقی میماند. درنتیجه این کلسیم با مواد زائد مانند اگزالات ترکیب شده و سنگ تشکیل میدهند. پس چاره چیست؟ آیا مصرف کلسیم در بیماران کلیوی باید به طور کامل قطع شود؟
بهترین مکمل کلسیم برای بیماران
اگر بخواهیم کلسیم را به طور کامل از رژیم غذایی خود کنار بگذاریم، دچار مشکلات بیشتری مانند پوکی استخوان میشویم. پس چاره استفاده از ترکیبات حاوی کلسیم است. یکی از بهترین ترکیبات، کلسیم سیترات است. تحقیقات نشان داده است که مصرف مکمل سیترات کلسیم در بیماران کلیوی، پیشرفت آسیب مزمن کلیوی را کُند کرده، اسیدوز متابولیک را بهبود میبخشد و تکثیر سلولی و تمایز سلولی را بدون تغییر در فشار خون سیستولیک کاهش میدهد.
از همه مهمتر کلسیم سیترات در بیماران کلیوی میتواند اگزالات را جذب کرده و مانع از تولید سنگ کلیه شود. بعلاوه مصرف کلسیم سیترات برای بیماران دیالیزی نیز میتواند بسیار موثر باشد. طبق تحقیقات انجام شده، سیترات کلسیم در مدیریت هیپرفسفاتمی در بیماران دیالیزی موثر بود و اثرات بهبودی دارد. در واقع کلسیم سیترات، تلاشی برای گنجاندن کلسیم در رژیم بیماران کلیوی است بدون آنکه مشکلات آنها تشدید شود. همچنین آنها میتوانند مطمئن شوند که به مشکلات ناشی از کمبود کلسیم نیز دچار نخواهند شد. با این حال همانند هر مکمل دیگری، مصرف کلسیم سیترات نیز نباید به صورت خودسرانه باشد و حتماً باید تحت نظر پزشک استفاده شود.
نقش کلسیم در بیماران کلیه
مانند هر انسان دیگری، مصرف کلسیم در بیماران کلیوی نیز ضروری است و نباید از رژیم غذایی حذف شود. تنها باید آن را به صورت مکمل مانند مکمل سیترات کلسیم استفاده کنید که نه تنها عوارض بیماریهای کلیوی را تشدید نمیکند، بلکه باعث بهبود و مهار آنها نیز میشود.
عوارض قرص کلسیم
معمولا مصرف میزان بیشتر کلسیم به معنای پاسخگویی بهتر آن نیست، بهخصوص برای افرادی که قرص کلسیم را برای افزایش قد مصرف میکنند. چنانچه مکمل کلسیم مصرف میکنید و غذاهای حاوی کلسیم در رژیم لاغری و رژیم غذایی خود دارید، ممکن است بیشتر از آنچه تصور مینمایید مصرف کلسیم داشته باشید. لیبل غذاها و مکملها را برای کنترل کردن کلسیم کلی مصرفی خود چک کنید تا بدانید در طول یک روز، چه میزان کلسیم مصرف مینمایید؛ در این صورت به عوارض قرص کلسیم بر اثر مصرف بیش از حد آن دچار نمیشوید. از عوارض قرص کلسیم در صورت مصرف بیش از حد، میتوان به احتمال ارتباط آن با بیماریهای قلبی اشاره کرد؛ همچنین احتمال ارتباط مصرف بیش از حد و ایجاد هایپرکلسمی با سرطان پروستات نیز وجود دارد.
پزشکان برای جلوگیری از بروز عوارض قرص کلسیم توصیه می کنند که این قرص را حتما با تجویز پزشک مصرف کنید. در صورت مصرف دوز بالای این مکمل آن را در چندین نوبت مصرف کرده و آب و مایعات فراوان بنوشید.
منابع:
https://www.davita.com/diet-nutrition/articles/basics/calcium-and-chronic-kidney-disease
https://www.kidney.org/atoz/content/kidneystones
https://www.kidney-international.org/article/S0085-2538(15)49830-8/fulltext