واکسیناسیون عمومی در جهان با واکسن‌های مختلف
کشور‌های مختلف جهان در سال 2021 (حدود دو سال) پس از پیدایش ویروس کرونا به نتایج علمی مختلفی جهت پیشگری از ابتلا به این بیماری رسیدند که حاصل این تجربیات را در قالب واکسن‌های گوناگون برای مصرف مردم جهان در اختیار مردم قرار داده‌اند. در این مطلب سعی داریم به معرفی چند مورد از معروفترین واکسن‌های خارجی و ایرانی بپردازیم. با خواندن این مقاله می‌توانید اطلاعات خوبی درباره واکسن کووید 19 در جهان کسب کنید.
واکسن‌های تائید شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO)
سازمان بین‌المللی بهداشت جهانی WHO (World Health Organization) تا به امروز 9 واکسن مختلف که توسط کشور‌های مختلفی مانند آمریکا، چین، روسیه، آلمان و… ساخته شده است را تأیید کرده است.
این سازمان اسامی این واکسن‌های تائید شده را به‌ترتیب اثربخشی ارائه داده است که به‌صورت زیر است:
- مدرنا، ساخت آمریکا
- فایزر، ساخت مشترک آمریکا و آلمان
- آسترازنکا، ساخت مشترک سوئد و انگلیس
- جانسون و جانسون، ساخت آمریکا
- سینوفارم، ساخت چین
- نوواوکس، ساخت آمریکا
- اسپوتنیک، ساخت روسیه
- سینوواک، ساخت چین
- بهارات، ساخت هند
در این لیست هنوز نام واکسن‌های تولید شده ایرانی (برکت و رازی) قرار داده نشده است، اما دلیلی بر بی‌اثر بودن این واکسن‌ها نیز در دست نیست.
واکسن آسترازنکا
آسترازنکا نام یک شرکت دارویی معتبر در انگلستان است که دارو‌های تولید شده توسط آن در اکثر کشور‌های سراسر دنیا خرید و فروش می‌شود. بسیاری از کشور‌های دنیا از زمان اعلام خبر ساخت واکسن توسط این شرکت، مشتاقانه منتظر خرید واکسن کووید-19 از این شرکت بودند.
دلیل این امر اعتبار بالای این شرکت در زمینه تولید دارو‌های حساس است. در حقیقت هم‌اکنون واکسن آسترازنکا بیشترین تعداد تزریق در میان واکسن‌های مختلف را داشته است و از لحاظ گستره جغرافیایی نیز در بیش از 180 کشور دنیا تزریق شده است و این یعنی آسترازنکا فراگیرترین واکسن ساخته شده برای بیماری کووید-19 در تمام دنیا است.
عوارض واکسن انگلیسی-سوئدی آسترازنکا
در مورد عوارض ناشی از تزریق واکسن آسترازنکا نیز باید بگوییم که سردرد، احساس خستگی و حالت تهوع از شایع‌ترین موارد دیده شده بعد از تزریق در افراد است. اما عوارضی که به مرگ و میر منجر شوند، تعداد بسیار نادری داشتند. تزریق آسترازنکا برای همه افراد بالای 18 سال توصیه شده است، اما اخیرا مسئولین بهداشت کشورمان اعلام کرده‌اند که تزریق آسترازنکا برای افراد زیر 50 سال خطرناک است و این افراد به سراغ تزریق این واکسن انگلیسی-سوئدی نروند.
اثربخشی واکسن آسترازنکا
میزان تاثیرگذاری این واکسن در پیشگیری از ابتلا به کرونا به مرور زمان در حال کاهش است. در حقیقت واکسن آسترازنکا از زمان شروع توزیع تا به الان 30 درصد از تاثیرگذاری خود را از دست داده است اما هنوز هم از موثرترین واکسن‌ها در پیشگیری از مرگ ناشی از کرونا است. در واقع انسان با تزریق واکسن آسترازنکا ممکن است دوباره به کرونای خفیف مبتلا شود، اما احتمال فوت او بر اثر کرونا به شدت کاهش می‌یابد.
واکسن کوو ایران برکت
ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در تاریخ 20 اردیبهشت ماه سال 1400 اعلام کرد که واکسن کووید-19 تولید شده توسط این سازمان به مرحله تولید انبوه رسیده و این واکسن از این به بعد به چرخه واکسیناسیون عمومی کشور اضافه می‌شود.
واکسن برکت توسط وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران تائید شده اما هنوز به تائید سازمان‌های بهداشت جهانی نرسیده است. با این حال تعدادی از کشور‌های مختلف خواهان دریافت آن شده‌اند.
ویژگی مهم واکسن برکت که به نوعی وجه تمایز آن با سایر واکسن‌ها به‌حساب می‌آید، ماده پایه‌ای ساخت آن است که به جای ویروس ضعیف شده از ویروس کشته شده برای ساخت واکسن استفاده شده است. این ویژگی باعث شده است که کوو ایران برکت عوارض جانبی‌اش کمتر از سایر واکسن‌ها باشد و همچنین خطر تزریق آن برای سنین پایین‌تر نیز کمتر باشد.
متد ساخت واکسن برکت
بر اساس تحلیل‌ها و خبر‌های گوناگون پزشکی، روش ساخت واکسن برکت بسیار مشابه واکسن چینی سینوفارم است. این دو واکسن تا به حال مطالعات انجام شده درباره تاثیر واکسن و شیوه ساخت آن را فقط تا مرحله اول منتشر کرده‌اند، در حالی که سایر واکسن‌های معروف مانند فایزر و مدرنا تمام مدارک علمی و نتایج تحقیقاتی خود در مراحل مختلف ساخت واکسن را در اختیار عموم مردم گذاشته‌اند. پیش‌بینی می‌شود که به زودی اطلاعات علمی مربوط به واکسن برکت نیز توسط ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در رسانه‌ها منتشر شود.
واکسن اسپوتنیک
واکسن روسیه‌ای اسپوتنیک در سال 2020 در روسیه تولید شد و به مرحله تولید و تزریق انبوه رسید. این واکسن که جنجال‌های زیادی درباره موثر بودن یا نبودن آن اتفاق افتاد، خیلی زود توسط بسیاری از کشور‌های جهان از جمله ایران خریداری شده و مورد استفاده قرار گرفت. نکته مهمی که درباره این واکسن روسی باید به آن توجه کنید این است که توصیه شده است که افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای یا آلرژی‌های حاد هستند، از تزریق این واکسن خودداری کنند.
نظر FDA در مورد واکسن‌های ساخته شده
بسیاری از مردم جهان برای تصمیم‌گیری در مورد تزریق یا عدم تزریق یک واکسن، منتظر نظر این سازمان معتبر می‌مانند. خوب است بدانید که سازمان غذا و دارو آمریکا (Food and Drug Administration) ملقب به FDA تا اکنون به‌صورت کامل دو واکسن مدرنا و فایزر را تائید کرده است.
این سازمان معتبر ادعا کرده که این دو واکسن برای افرادی که دچار آلرژی‌های مختلف هستند نیز خطری ندارد. این خبر برای ما که در ایران زندگی می‌کنیم، اهمیت چندانی ندارد. چون هیچ یک از این دو واکسن به ایران وارد نشده‌اند و فرآیند واکسیناسیون در ایران با واکسن‌هایی نظیر آسترازنکا، اسپوتنیک، سینوفارم و کوو ایران برکت در حال انجام است.
جمع بندی
در این مطلب به انواع واکسن‌های تولید شده در جهان اشاره کردیم و سه مورد از مهمترین آن‌ها برای ما ایرانیان را به‌صورت تخصصی مورد نقد و بررسی قرار دادیم. همچنین نظر سازمان‌های بهداشتی معروف دنیا مانند FDA و سازمان بهداشت جهانی درباره واکسن‌های تولید شده را ذکر کردیم.
در حال حاضر به نظر می‌رسد عمل به توصیه سازمان بهداشت جهانی یعنی “هر واکسنی که در دسترستان بود، تزریق کنید.” بهترین کاری است که می‌توان انجام داد. ضمن اینکه باید به بیماری‌های زمینه‌ای یا آلرژی‌های خود و خانواده نیز توجه داشته باشیم.
منابع
https://www.nature.com/articles/d41586-021-01813-2
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/different-vaccines/Pfizer-BioNTech.html
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/immunization-coverage