انواع آنفولانزا، واکسن ها و عوارض جانبی آن

آنفولانزا چیست؟

می توان توضیح داد که آنفولانزا نوعی بیماری ویروسی و بسیار واگیردار می باشد که از طریق پخش شدن قطرات کوچک تنفسی منتقل می گردد.

ویروس آنفولانزا منجر به آلودگی بینی، گلو و برخی مواقع ریه ها می گردد. ممکن است بیماری بسیار خفیف مانند سرماخوردگی در کودکان یا سرماخوردگی در بزرگسالان ایجاد نماید؛ اما گاهی نیز می تواند بسیار شدید و حتی کشنده باشد.

تقویت سیستم ایمنی بدن نقش موثری در پیشگیری از ابتلا به آنفولانزا دارد. ارتومیکسوویریده ها عامل بیماری آنفولانزا می باشند. کودکان بیش از همه درمعرض ابتلا به آنفولانزا می باشند ولی این بدین معنا نمی باشد که بقیه ی گروه های سنی به این بیماری دچار نمیشوند.

انواع آنفلوآنزا

به طور کلی به 3 دسته اصلی تقسیم می شود  :

• ویروس آنفولانزا نوع A

بروز تغییرات قابل توجه در ژنتیک این گروه، مسئول ایجاد اغلب موارد همه گیری های آنفولانزا می باشد. گاهی این همه گیری ها در گروه سنی جوانان نیز رخ می دهد.

تمام اپیدمی های سالانه آنفولانزا نوع A از ۵۰ سال قبل ناشی از انواع آنفولانزا H1N1 و H3N2 می باشند.

• ویروس آنفولانزا نوعB

ویروس آنفولانزا B از لحاظ ژنتیکی از نوع A پایدارتر می باشد و مخزن حیوانی نیز ندارد.

اغلب انواع آنفولانزا B که درسال های اخیر جریان داشته اند شامل ۲ نوع یاماگاتا (Yamagata) و ویکتوریا (Victoria) می باشند.

• ویروس آنفولانزا نوع C

سبب بیماری متناوب و خفیف می گردد.

ویروس آنفولانزای نوع A به دلیل برخورداری از مخازن گسترده بین پستانداران و پرندگان و توانایی ایجاد پاندمی، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

آنفولانزای پرندگان

ویروس آنفولانزای پرندگان اغلب به طور اولیه مرغ ها و جوجه ها، اردک ها و غازها را درگیر می نماید.. از آنجایی  که قسمتی از سبد غذایی انسان شامل این پرندگان می باشد، همین امر موجب این شده که این بیماری به راحتی بین این 2 گونه منتقل و جهش پیدا کند

اغلب موارد آنفولانزای پرندگان فقط در پرنده ها قادر به ایجاد بیماری می باشند و به ندرت به انسان ها نیز از طریق تماس مستقیم با پرنده بیمار منتقل می گردند.

اما برخی از انواع آنفولانزای پرندگان مانند نوع H5N1 در انسان نیز بسیار بیماری زا هستند و منجر به مرگ و میر زیادی در انسان ها به خصوص در آسیا گشته اند. نوع H7N9 نیز از بیماری زایی بالایی در انسان برخوردار می باشد

آنفولانزای خوکی

آنفولانزای خوکی نیز اغلب توسط نوعی از ویروس آنفولانزا به نام H1N1 ایجاد می گردد. منشا آن اغلب خوک ها هستند ولی غالبا از فردی به فرد دیگر انتقال می یابد. آنفولانزای خوکی اولین بار در سال ۲۰۰۹ بین انسان ها مشاهده شده است. سالانه همه گیری های زیادی از آنفولانزا به دلیل ویروس H1N1 رخ می دهند و لذا اغلب واکسن های آنفولانزا این گونه ویروسی را مورد پوشش قرار می دهند.

آنفولانزای اسپانیایی

همه گیری آنفولانزا درسال ۲۰۱۸ که به آن آنفولانزای اسپانیایی نیز گفته می شود، یکی از مرگبارترین پاندمی های آنفولانزا درجهان به شمار میرود. این همه گیری غیرمنتظره و مرگبار توسط ویروس H1N1 بین بهار ۱۹۱۸ تا تابستان ۱۹۱۹ رخ داده و بیش از ۵۰۰ میلیون نفر (بیش از یک سوم جمعیت جهان) را در آن زمان مبتلا کرده است.

به گفته پژوهشگران، بین ۱۷ تا ۵۰ میلیون انسان جان خود را در اثر آنفولانزای اسپانیایی از دست داده اند که بیشتر از شمار قربانیان مستقیم جنگ جهانی اول می باشد!

ایران نیز یکی از بالاترین آمارهای مرگ بر اثر آنفلوانزای اسپانیایی را داشته است. تخمین زده شده است که بین ۹۰۲٬۴۰۰ تا ۴٬۴۳۱٬۰۰۰ یا ۸٪ تا ۲۲٪ از کل جمعیت ایران بر اثر این بیماری کشته شده اند!

علائم آنفولانزا

علائم آنفولانزا اغلب شروع ناگهانی داشته و درتماس نزدیک با افراد مبتلا ایجاد می گردد. شدت تب، خستگی، بدن درد و احساس کسالت سبب افتراق علائم آنفولانزا از سایر عفونت های تنفسی می گردد.

اغلب علائم آنفولانزا ۴۸ الی ۷۲ ساعت پس از مواجهه آغاز گشته و عبارتند از:

• گلودرد
• سرفه و خلط پشت حلق
• آبریزش از بینی
• بدن درد و درد عضلانی به خصوص در ران ها و پشت ساق
• خستگی
• قرمزی چشم ها
• سردرد
• اسهال و استفراغ (اغلب در بچه ها)
• تعریق
• التهاب گلو
• ظاهر ناخوش و احساس کسالت

با وجود شناخت علائم، افتراق آنفولانزا از کرونا امیکرون، سرماخوردگی و التهاب و عفونت لوزه دشوار می باشد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلاع به این بیماری هستند؟

دسته اول  کادر درمان و کسانی که با افراد آلوده تماس دارند در خطر آلوده شدن می باشند چرا که همانگونه  که در مطالب فوق ارائه شد انتقال این بیماری از راه هوا و تنفس می باشد

دسته دوم کودکان و نوزادان به علت ناتوانی بدن در برابر بیماری و ضعیف بودن آن ها می باشند

دردسته سوم کسانی که دارای بیماری های خاص مانند MS .ایدزو… قرار میگیرند

دسته چهارم افرادی که دارای بیماری های زمینه ای مانند مشکلات قلبی .کلیوی .ریوی و دیابت هستند می باشند

با توجه به قدرت ویروس در توانایی ایجاد جهش های ژنتیکی متعدد و ایجاد مقاومت در برابر آنتی بیوتیک ها ؛در صورت بروز همه گیری امکان ابتلاع افراد عادی و سالم جامغه نیز وجود دارد

نحوه جلوگیری از انتقال بیماری

بهترین راه ها جلوگیری از این بیماری همان ساده ترین راه یعنی واکسیناسیون می باشد

بهترین زمان انجام این کار در ابتدای شهریور ماه و اوایل پاییز می باشد واکسیناسیون همه ساله به صورت دوز یادآور برای کسانی که قبلا واکسیناسیون انجام داده اند می باشد

تمامی افراد بین 6 ماه تا 65 سال می توانند واکسن دریافت نمایند. بسته به  سن فرد مورد نظر نوع و تعداد دفعات تزریق متفاوت خواهد بود .

به طور کلی انواع مختلف واکسن آنفولانزا شامل :

• واکسن حاوی ویروس کشته شده
• واکسن حاوی ویروس ضعیف شده
• واکسن حاوی اجزای پروتئین ویروس می باشد

از راه های حفاظتی دیگر می توان به شستشو و ضد عفونی دست ها و استفاده از ماسک نیز اشاره کرد .

رعایت فاصله  اجتماعی با افراد بیمار نیز یکی از موثر ترین راه ها در جلوگیری و پیشگیری از گسترش بیماری است .

تقویت سیستم دفاعی بدن از طریق مصرف برخی مکمل ها و ویتامین ها نیز می تواند درپیشگیری از ابتلا به این بیماری و کوتاه تر و سبک تر شدن دوره بیماری مفید باشند.جهت آشنایی بیشتر می توانید به سایت داروخانه آنلاین  بی بی دارو  مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: برای جلوگیری از آنفولانزا چه میتوان کرد؟

واکسن ها

هر ساله سازمان بهداشت جهانی 4 گونه اصلی ایجاد کننده پاندمی انفلوآنزا را شناسایی کرده و شرکتهای دارویی براساس این پروتکل واکسن طراحی و عرضه می کنند.

از واکسن های موجود در بازار دارویی ایران که به طور رسمی در داروخانه ها عرضه می گردند به واکسن های ذیل می توان اشاره کرد.

واکسن اینفلوواک (واکسن انفلوآنزا هلندی)

خرید اینترنتی واکسن آنفولانزا هلندی و حاوی ویروس غیرفعال کشت‌داده شده در پایه تخم‌ مرغ جنین‌دار است. همه افراد بالای ۶ ماه می‌توانند واکسن آنفولانزا هلندی را دریافت کنند. این واکسن ۴ ظرفیتی است یعنی از فرد در برابر ۴ سویه اصلی از ویروس‌های انفولانزا محافظت می‌کند

نحوه تزریق

بزرگسالان: تک دوز ۰.۵ میلی‌لیتر

کودکان 6 ماه تا ۹ سال که در دوره جدید این واکسن را تزریق نکرده‌اند، یک دوز اولیه به همراه یک دوز یادآور بعد از حداقل ۴ هفته پس از اولین دوز

واکسی گریپ(واکسن انفلوآنزای فرانسوی)

واکسی گریپ ۴ ظرفیتی و ساخت کشور فرانسه است. حاوی ویروس تکه‌شده غیرفعال کشت داده شده در پایه تخم مرغ جنین‌دار است.

بزرگسالان: تک دوز ۰.۵ میلی‌لیتر

کودکان 6 ماه تا ۹ سال که در دوره جدید واکسن آنفولانزا فرانسوی را تزریق نکرده‌اند،یک دوز اولیه به همراه یک دوز یادآور بعد از حداقل ۴ هفته پس از اولین دوز

عوارض واکسن آنفولانزا فرانسوی

عوارض شایع واکسن آنفولانزا فرانسوی معمولاً درد و قرمزی و تورم در محل تزریق واکسن است. گاهی اوقات هم افراد سردرد و تب و دردهای عضلانی را تجربه می‌کنند. عوارض این واکسن برای کودکان ممکن است خواب‌آلودگی، کاهش اشتها، گریه و تحریک پذیری و استفراغ باشد.

فلوگارد (واکسن انفلوآنزای ایرانی)

فلوگارد یک واکسن ایرانی است که از ترکیبات پروتئینی ویروسی و بدون تخم مرغ ساخته شده، به همین دلیل افرادی که به تخم مرغ آلرژی دارند نیز می‌توانند آن را دریافت کنند. این واکسن ۴ ظرفیتی است و افراد بالای ۱۸ سال مجاز به تزریق آن هستند.

بزرگسالان بالای ۱۸ سال: تک دوز ۰.۵ میلی‌لیتر

گفته شده است که فلوگارد بالاترین سطح  آنتی بادی و ایمنی رادر بین واکسن های مختلف ایجاد می کند.

واکسیناسیون کودکان

کلیه کودکان بالای 6 ماه کاندیدای دریافت واکسن آنفولانزا می باشند هر چندکودکان معمولا اشکال شدید این بیماری را نشان نمیدهند اما به دلیل توانایی ضعیف بدنی و امکان سرایت بالا از کودکان به دیگر افراد ،جز گروه هدف واکسیناسیون می باشند ،واکسیناسیون کودکان معمولا وابسته به نظر پزشک و نوع واکسن متفاوت است

کودکان 6 ماه تا ۹ سال که سال پیش رو این واکسن را تزریق نکرده‌اند،یک دوز اولیه و  یک دوز یادآور بعد از حداقل ۴ هفته پس از دریافت  اولین دوز دریافت مینمایند.لازم به ذکر است امکان تزریق همزمان واکسن انفلوآنزا با دیگر واکسن ها حتی کرونا در یک روز ولی در محل های مختلف تزریق وجود دارد.

ایمن بودن واکسیناسیون در افراد بالای 65 سال و لزوم مصرف آن هنوز در دست برسی میباشد با این حال توصیه میگردد این افراد در برابر آنفولانزا ایمن گرددند برخی از واکسن های موجود در بازار دارویی ایران مانند فلوگارد و اینفلووک قابل تزریق برای این گروه می باشند.

عوارض واکسن آنفلوانزا

به طور کلی واکسن آنفولانزا بسیار ایمن است.

عوارض جانبی احتمالی خفیف هستند و ۱ تا ۲ روز طول می‌کشند، مانند:

• تب خفیف
• درد عضلانی
• درد در محل تزریق (بازو)
• واکنش‌های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) به واکسن آنفولانزا، نادر هستند و در صورت وقوع در عرض چند دقیقه پس از تزریق اتفاق می‌افتند.

افردی که در مرکز درمانی واکسن را برای شما تزریق می‌کند نحوه برخورد با این واکنش‌ها را می‌دانند و از شما می‌خواهند برای اطمینان خاطر، تا مدتی بعد از تزریق در محل حضور داشته باشید

موارد منع مصرف واکسن آنفولانزا

• افرادی که دارای سابقه آلرژی به تخم مرغ یا هر یک از اجزای سازنده واکسن میباشند.
• افرادی که دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی را مصرف می کنند.

بهتر است افراد مبتلا به سرماخوردگی یا کسانی که علایم شبیه سرماخوردگی دارند تا زمان بهبود کامل از مصرف این واکسن خودداری کنند.

موضوع مقاله: انواع آنفولانزا، واکسن ها و عوارض جانبی آن
تهیه و تنظیم : محمد مهدی کمال طرقی (تیم تولید محتوا بی بی دارو)
تاریخ نگارش: 28شهریور 1402